در دو دهه اخیر، موضوع فرونشست زمین از مباحث آکادمیک به رسانه‌های عمومی راه یافته و هر از گاهی اخباری از نتایج مطالعات پژوهشگران در این زمینه منتشر می‌شود. بر اساس یافته‌های اخیر، حدود ۵۶ هزار کیلومتر مربع (۳.۵ درصد) از مساحت ایران، عمدتاً به دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، با فرونشست زمین مواجه است.
مناطق شهری در معرض خطر
با توجه به اینکه حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل مساحت ایران به عنوان مناطق شهری طبقه‌بندی شده‌اند، می‌توان گفت که حدود ۲۳ تا ۳۵ درصد از مناطق شهری ایران در معرض فرونشست زمین قرار دارند. این پدیده خطرات قابل توجهی را برای زیرساخت‌ها، از جمله خطوط لوله، ایجاد می‌کند.
خطوط لوله و تأسیسات حیاتی در معرض خطر
تخمین زده می‌شود که بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های خط لوله ایران، به ویژه در مناطقی مانند تهران، استان کرمان (به ویژه بخش رفسنجان)، اصفهان، خراسان رضوی، سمنان، آذربایجان شرقی و غربی، همدان، فارس، یزد و سیستان و بلوچستان، به دلیل ادامه فرونشست زمین در معرض آسیب هستند.
در تهران، با میزان فرونشست بیش از ۲۰ سانتی‌متر در سال در مناطق خاصی از پهنه پیرامونش، زیرساخت‌های شهری حیاتی مانند سامانه‌های تأمین آب، زیرساخت‌های حمل و نقل، جاده‌ها، خطوط مترو و خطوط لوله گاز در معرض خطر قرار دارند.
در سایر مناطق نیز تأسیسات حیاتی مانند کارخانجات، سایت‌های میراث فرهنگی، بناها و محوطه‌های تاریخی، سامانه‌های آبیاری و غیره در معرض خطر فرونشست زمین هستند.
فرودگاه‌های در معرض فرونشست
فرودگاه‌های ایران نیز از این خطر مصون نمانده‌اند. فرودگاه بین‌المللی امام خمینی تهران، فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان، فرودگاه کرمان، فرودگاه یزد، فرودگاه بین‌المللی مشهد و فرودگاه بین‌المللی شیراز همگی به دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و ناپایداری زمین، با چالش‌های جدی در زمینه فرونشست زمین مواجه هستند.
لزوم توجه و اقدام
فرونشست زمین یک بحران جدی است که زیرساخت‌های حیاتی و امنیت مناطق مختلف کشور را تهدید می‌کند. لازم است با توجه به این موضوع، اقدامات لازم برای مدیریت منابع آب زیرزمینی و پیشگیری از ادامه فرونشست زمین انجام شود.
