بهروز عشقی، مشاور اتاق بازرگانی تهران، با اشاره به رشد بیرویه و "قارچگونه" شرکتهای هواپیمایی در کشور که بسیاری از آنها تنها یک فروند هواپیما در اختیار دارند، این وضعیت را نشانه آشکار عدم تبعیت از استانداردهای جهانی و ریشه در ساختارهای ناکارآمد مدیریتی و رانت دانست. این تحلیل، کارایی و سلامت کلی صنعت هوانوردی ایران را به چالش میکشد.
`
`
رانت و عدم تبعیت از استانداردهای جهانی، ریشه معضل ایرلاینهای ایرانی
مشاور اتاق بازرگانی تهران در تازهترین اظهارات خود، وضعیت موجود در صنعت حملونقل هوایی کشور را بهطور جدی زیر سؤال برد. بهروز عشقی، در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان، تصریح کرد که مقایسه آماری میان ایرلاینهای داخلی و شرکتهای هواپیمایی بینالمللی، نواقص و ضعفهای اساسی در ساختار ناوگان ملی را آشکار میسازد. او معتقد است که پدیده تاسیس ایرلاینهای جدید با حداقل امکانات، پیامد مستقیم رانتهای اقتصادی و نادیده گرفتن قواعد شناختهشده جهانی در حوزه هوانوردی است. این وضعیت، آینده صنعت هوانوردی ایران را در هالهای از ابهام فرو برده است.
شکاف عمیق میان بهرهوری ایرلاینهای ایرانی و نمونههای جهانی
عشقی برای روشنتر شدن ابعاد این مشکل، به مقایسههای چشمگیری پرداخت. وی خاطرنشان کرد که در حالی که برخی از ایرلاینهای ایرانی با مجموعاً حدود ۳۲ فروند هواپیمای فعال، ۱۸ هزار نفر پرسنل دارند و با چالشهای متعدد دستوپنجه نرم میکنند، شرکتهای بزرگ بینالمللی مانند هواپیمایی امارات با بیش از ۲۶۰ فروند هواپیما، تنها ۷ هزار نفر پرسنل را مدیریت میکنند. این تفاوت فاحش در نسبت هواپیما به نیروی انسانی، حکایت از بهرهوری بسیار پایین در صنعت هوانوردی ایران دارد.
این کارشناس تاکید کرد که نگهداری چنین حجم بالایی از نیروی انسانی برای شرکتی با تنها یک یا چند هواپیما، از نظر اقتصادی غیرمنطقی و نشاندهنده یک مدل مدیریتی ناکارآمد است. در چنین ساختاری، بهجای تمرکز بر سودآوری و کارایی، حمایتها و رانتهای غیرمبتنی بر عملکرد، نقش تعیینکنندهای ایفا میکنند که مانع از رشد واقعی و پایدار ایرلاینهای ایرانی میشود.
پیامدهای رشد قارچگونه ایرلاینهای تکهواپیما
به گفته مشاور اتاق بازرگانی تهران، عدم رعایت استانداردها و بهرهوریهای جهانی، نتایج مثبتی به بار نخواهد آورد. او با اشاره به سودآوریهای چشمگیر شرکتهایی نظیر هواپیمایی امارات (که سال گذشته ۲۶ میلیارد دلار سوددهی داشته)، ریشه این موفقیتها را در بهرهوری بالا و ساختار چابک مدیریتی آنها دانست. در مقابل، صنعت هوایی ایران همچنان با مدیریت سنتی و عدم تمایل به اصلاحات ساختاری دست و پنجه نرم میکند.
عشقی به وضوح بیان کرد که:
بسیاری از ایرلاینهای تازهتاسیس تنها با یک فروند هواپیما مجوز فعالیت دریافت کردهاند.
این رشد "قارچگونه" ایرلاینها با اسامی مختلف، تاثیر محسوس و مثبتی در بهبود صنعت هوانوردی کشور ندارد و صرفاً به پیچیدهتر شدن ساختار و افزایش هزینهها منجر میشود.
این وضعیت نه تنها به نوسازی ناوگان هوایی کمکی نمیکند، بلکه رقابت سالم را از بین برده و به هدررفت منابع منجر میشود که در نهایت به ضرر مصرفکننده و اقتصاد ملی است.
اصلاح ساختاری و تبعیت از قواعد جهانی؛ راه نجات صنعت هوانوردی ایران
برای خروج از این وضعیت چالشبرانگیز در صنعت هوانوردی ایران، متخصصان بر لزوم بازنگری جدی در فرآیندهای صدور مجوز و نظارت بر ایرلاینهای ایرانی تاکید دارند. تبعیت از حداقل استانداردهای جهانی در خصوص تعداد ناوگان و ساختار مالی، گامی اساسی در جهت افزایش کارایی و بهرهوری خواهد بود. برخی از این اصلاحات میتواند شامل موارد زیر باشد:
بازنگری در معیارهای تاسیس ایرلاین: تعیین حداقل تعداد هواپیما، سرمایه اولیه و تجربه مدیریتی بهعنوان پیششرط صدور مجوز برای ایرلاینهای جدید.
شفافیت در اعطای رانت و حمایتها: حذف حمایتهای غیرمنطقی و هدایت منابع به سمت ایرلاینهای کارآمد و دارای پتانسیل رشد واقعی.
تمرکز بر نوسازی ناوگان هوایی: تشویق و تسهیل واردات هواپیماهای جدید و متناسب با نیاز بازار، بهجای تکیه بر تعداد زیاد شرکتهای کمبهرهور.
اجرای این اصلاحات نه تنها میتواند به ارتقاء خدمات و ایمنی پروازها کمک کند، بلکه با افزایش رقابتپذیری ایرلاینهای ایرانی، زمینهساز جذب سرمایهگذاری خارجی و احیای جایگاه ایران در ترانزیت هوایی منطقه خواهد شد. این تحول، نیازمند اراده جدی برای دوری از منافع کوتاهمدت و حرکت به سوی یک صنعت هوانوردی پایدار و سودآور است که بتواند به طور واقعی به توسعه کشور کمک کند.
حمل و نقل بین المللی آریا نوین کارگو
مطالب مرتبط
- مجلس شورای اسلامی بر ضرورت ممانعت از افزایش قیمت بلیت هواپیما و نظارت بر تعهدات خودروسازان تاکید کرد
- فعالسازی مسیر مستقیم پرواز کیش اربیل، افقهای نوین اقتصادی و گردشگری را به روی ایران و عراق گشود
- گمرک فرودگاه امام (ره) در ۸ ماهه سال جاری: ترخیص ۷ میلیارد دلار واردات کالا و جایگاه کلیدی در تجارت هوایی کشور
- سازمان هواپیمایی کشوری موانع سرمایهگذاری همزمان در ایرلاینها را برداشت
